wintervers

 

daar onder loop die autoroute du Sud (A6)

gonsend vol vragmotors, lorries en kleiner karre

(veelkleurige insekte net na die reën)

en dáár staan modernistiese woonblokke

soos tekens teen die kim

en die dradespel van kragsentrales

en effens hoër spoel daar wolke deur ‘n lug

 

nader is daar bome aangeplant: kroonden en populier

en is die grasperke bruin besmet van winter

want spatsels sneeu lê nog hier en daar

(die slym van die bees)

en nader nog die stapels houtstutte en hope steen

óm die skelette van ‘n onvoltooide boue –

hier is mens op die ‘mure’ van die stad

 

sou mens die pad kon vat

 

en verder as die oog se ryk lê lui die see

en verder as die oor se hoor wieg die berge

 

ek sit in ‘n leunstoel voor die venster

en rook my pyp en hou dit alles dop

met op my knieë die ‘Pays de Neige’ van Jasoenari Kawabata

-ek lees nou juis van die afskeid by die stasie

terwyl kraaie kras: bodes van die laaste sterwe –

en ek kras notas van my laste en my bates

(ek staan op die stasie maar die fluitjie wil nie blasie)

en verwonder my so óór die wonder van my doodgang

 

 

beskrywing

 

(vir Sole M. Ate)

 

die venster is nie ‘n wond nie

 

buitekant:

bome, baie bome:

vy, den, plataan, loekwart, reus, kastanje, wind-

riwwerige dakke

en vlugtigrig heuwels met hitttete torings tonge

met tempels met tepels met slagpale

ook stilte en lug en die wit

waterskamerigheid van hitte

‘n son ‘n aasvoël

en dieper strate

waar sjinese hul olifante aan die horings lei

en donkerder inhamme

met kaalkophere

hul tandvleise moestasse

waar hul teen die lig bly staan

om bly met hande vol hamers

teen koperkannetjies te bly kamer

 

die venster self:

is hoër as breed

is duifgroen vensterrame en -banke

agter bruin horte buite

agter wit gordyne binne

en met geel blommetjies

(die venster is nie ‘n wond nie)

 

binne dan:

die mure het die sweem van ‘n droom van oranje

die plafon is ver wit, lampkap’n blom groei af

daar is ‘n groen laaikas

met die laaie vol groen

en ‘n klein olifantjie in sy torinkie vlees

‘n lam hangkas bruin van buite en binne

dis waar deftigheid en dasse en motte hang

twee stoele en die een is geel soos van gogh

en die bed is onder haar blougevryde beddoek

‘n altaar

met op die marmervloer rondom

korsterige smeersels vrou-oue bloed

 

‘n deur

en ‘n ander wêreld

 

om die vlees onder die knie te kry

 

daar is niks met ons verkeerd

wat die dood nie reg kan maak nie

 

die venster is geen wond nie

 

(Bologna, 13 Julie)

 

 

klein matinale raga

 

waar vlieë is

daar is lewe

 

al hoe blouer

al hoe heiliger

 

dit weet mens sedert lankal

die hemel is in die Suide geberg

 

die Suide is ‘n berg

soos ‘n mishoop so groot

 

die vlieë is bataljonne engele

en die son

 

die son is die papawer

wat uit die Suide groei

 

ek pluk die blom

en neem die staf

 

met my blou hemp aan

want ek staan

op reis na jou

 

(Séderon)

 

as jy dan uit die pers berge ry

(ieder berg met sy skaduwee wit wolkie

op die kop)

dan kom jy baie skielik na

benede op die moerassige vlakte:

ek bedoel, die lug is veel soeter

en dikker hier, en jy mis eers

die yl en ydele verfyning van die Berg

 

links en regs lê landerye rys,

dan mense-gehuggies,

maar wat opval is die breedvoerige

Dorpies van die Dood

waar dooies in die pap gebrei is

met bo-oor engele en christusse

en ander geestelike versiersuiker in klip

 

meeste armes leef beter na hul dood

 

‘Ek het vir die Wurm gesê:

U is my moeder & my suster’

(Blake: Die Paradys se Poorte)

 

daarom Liefling: ek is gereed

en bid dat jy my mag verorber

 

 

mysticism is an infirmity of the mind

 

daar is iets omtrent die wakkerword van stede in die suide

die hortjies wat oopgegooi word

soos voëls wat teen die môre vlieg

die strate vars en klets al in die lig

en oor balkontralies in binnehowe

waar minnaars laasnag aan mandolienes gepik het

omdat die maan ‘n roos was

leun gesette gades reeds

om die lamwitte lakens uit te hang

(vrede, oorgawe, troos)

– wat help dit nou om agter gordyne te kots

met die bewerige mes van vrees in jou hand?

 

‘n swaeltjie knip soos ‘n bliksnyer die ruim

oor die bergvesting wat halfpad tussen hemel

en aarde aarsel

en hierdie stad is rooi

maar dis nie bloed nie

maar dis die rooi van die son in mure

en ek sê vir jou

voorwaar die palmbome is televisievoelers vir hulle

daardie dooies van so bitter lank gelede

geledig en bitter soos die dooies maar is

wat in katakombes

na die flikkerseine van swart lig moet lê en kyk

met ewige glimlagte

met die glimlag van alle ewigheid

soos visse in die visbak van ‘n skedel

witmes in die sagte wond

 

– asemhaling is ‘n verdowingsmiddel –

my god is iewers daar bo

in die wit van die mure van die son

in die lug se ou blou hoed

en sy skaduwee kuier swart soos ‘n ster of so swart

soos ‘n snor

oor die aarde

en ek ken my god

soos ek my eie skaduwee in die donkerste nag

in ‘n bos van skaduwees altyd uit sal ken

 

om dan nogeens vir oulaas

alles wat jy ken

en waarin jy dáárom leef

bymekaar te roep

opsy en afsonderlik te herroep

en met kusse te noem

soos mens ontmoet en afskeid neem

want netnoumaar lê jy lig in die grond

met ‘n mondjievol geurige stof in die mond

sonder skaduwee sonder koelte sonder sonde of stront

 

…ek sal ‘n veertjie in my blou hoed steek

en my skaduwee in die arms see toe dra

tot daar waar swami’s met baarde al langer as visse

handeviervoet in die golwe staan

om die liggaam se komme en gane uit te was

en daar sal ek my donkerte op die spieëlstrand lê

sodat hy gesond en blas kan brand

en ek sal my uit oor hom strek

om ver teen die aand

enkeld en sterk genoeg te mag wees

vir die sterwe

en opname in die bron,

in die verskietende ster van sterwe

 

 

die heiden in die heining

 

die lug is toe eers opgehang aan die galg van die son

tot hy blou was

maar in die nag is die Blouding met swart besmeer

en het net die dood nog in hom bly hang

soos die maan in die droom

 

ek is nie profeet nie

ek is ‘n dinges

en so privaat

dat ek nie meer bestaan

(want die twyfel is dààr)

 

maar as die sterre in die lyk net gaatjies is

waardeur die lig van ‘n onsterflike dag val

en as die vlees wat nag is

gestadig voos word?

 

dat mens by daardie vlamme kan sien

hoe ruiters met bloed gedoop oor dié berg galop

waar sìèners onderstebo gekruisig wag

om beendroog te word

met hulle koppe pers en swaar eksotiese piesangblomme

en al die baie voëls soos piesangs aan die stronk

om sterre aan die hemel te pik?

 

dan moet jy jou verskans

in jou hart van ink

in ‘n vensterlose stanza

van wagkamers vir derdeklas pawasiers omring

en sonder enige geriewe

 

en jou jare opgaar

want uit die baie dooie gisters

moet jy die voedsel put

wat jou inkhart sal laat baar

of bloei

 

en alle vleis is goed:

selfs die mensekop is eetbaar

as jy hom maar omdraai en aan die ore

béét kan pak

om van agter af die tande in die harsings te sink

want van voor lyk hy darem te veel

na ‘n sensitiewe dier

lyk hy hopeloos te veel soos ‘n lyk

 

van alles moet jy afgesonder kan leef –

selfs die nederigste vlieg

word ‘n aantyging en buitesmart

en sy gezoem vertel van wonde in die lug

 

want as jy die blou siel uit jou trek

en hom in die buite neerlê

om heldersiende te word,

word hy donker, krul om en sterf

soos ‘n seester op die strand

en sien jy word helder

soos ‘n maan in die blou

 

sê dan:

‘ek sou so onsterflik wou wees soos ‘n hond

wat die hond in alle honde is

onsterflik is tussen nêrens en die niet

en ek draai my pens na die son

en vergeef julle al die leed my aangedoen

tot in die verdoemenis in…

 

‘hierdie drol wat stoomwit uit my blom

is ‘n openbaring, ja

maar tog ook net die ysberg se spits’

 

siende ek tog nou in Rome i

en dat die dag blou oopgevlek lê

het ek gevra of ek God mag spreek

oor die nietige aangeleentheid

van die humane kondisie

 

maar hy was nie te sien nie

was glo in die badkamer

miskien om die bloed van sy hande te was

of dalk somaar op die verleentheid

in die enigste goddellike posisie

 

 

Drang nach Tod, en my tong is slang

 

ja, toe sien ek hoe die waters van lewe alles oorstroom

– en ek so sonder swem –

ja, daarom het ek van verse vir my ‘n paal gesny

om hoog en droog die lewe te oorleef

 

Bruidjie Breytenbach aap op die paal

sy kop is stukkend sy wurms is kaal

 

maar nou gaan ek boonop

uit die perke van hierdie paal vir my’n boot haal

om oor te mag roei

boontoe na waar maan se droewe oewer vloei