twee soorten waarnemen
168. zeggen en laten voelen
Een bewegingskonstruktie kan een waarnemer
op tweeërlei wijze over haar bewegen informeren:
symbolisch en sympathisch.
Symbolisch
door hem het bewegen te zeggen (te schrijven),
sympathisch
door hem het bewegen te laten voelen.
169. de beweging zegt
‘Zeggen’ impliceert
dat een beweging haar waarnemer informeert over
het zegbare aspekt van haar bewegen.
Het zegbare betreft niet het bewegen als fysiek feit
maar de weg (de route, de vlucht, het spoor)
die de beweging door de wereld baant.
De gebaande weg is een schrift
dat de beweging in de wereld schrijft.
Een beweging zegt haar waarnemer het zegbare
door hem haar schrift te tonen.
(Haar schrift is een rij van beelden.)
De waarnemer leest het schrift.
(Hij neemt de beelden.)
Hij kan de weg van het bewegen nu zeggen.
(Hij zegt het aan ons.)
170. de beweging laat voelen
Wat een beweging omtrent haar bewegen niet kan zeggen
laat zij voelen.
Het niet-zegbare van een beweging is het bewegen-zelf.
(Dat moet men vóelen!)
Een beweging die haar waarnemer haar bewegen laat voelen
maakt hem deelgenoot van haar bewegen als fysiek feit.
Zij trekt hem bij haar bewegen
en zet hem daadwerkelijk in mee-beweging.
Dát is laten voeten:
de waarnemer dwingen tot een lijfelijk
– dus sympathisch-meebewegen.
Dientengevolge verschuift het bewegingsbeuren
in de richting van de waarnemer.
(De beweging is nu niet alleen d r bij de beweger
maar nu ook hier bij de waarnemer.)
171. symbolisch waarnemen
Een beweging die haar bewegen zegt
zendt de waarnemer stromen indrukken toe.
Zij overbrugt de afstand tussen zichzelf en hem
en raakt hem met haar indrukken.
De indrukken zijn symbolen.
Zij drukken niet zozeer in
maar op de waarnemer.
Zij zijn niet de fysieke beweging zelf
maar representeren haar.
Natuurlijke waarnemers
– mensen, dieren –
ervaren het zegbare van een beweging zintuigelijk.
(Zij zien, horen, voelen of ruiken
hoe het bewegen beweegt.)
Technische waarnemers
– daartoe technisch ingerichte konstrukties –
ervaren van bewegingen het zegbare mechanisch.
(Zij funktioneren optisch, akoestisch, haptisch,
chemisch, elektrisch enzovoort.)
172. Sympathisch waarnemen
Een beweging die haar waarnemer
het bewegen-zelf wil doen voelen
raakt hem onmiddellijk en hard
ongeacht de afstand die hen beiden scheidt.
‘Hard’ wil zeggen:
voldoende hard omde waarnemer in mee-beweging te zetten;
niet zó hard dat hij blijvend wordt ‘veranderd’.
‘Onmiddellijk’ wil zeggen
dat de overbrugging tussen de beweging en de waarnemer
dermate reëel en hecht is
dat deze de lege wereld die tussen beide gaapt
volledig teniet doet.
Door het tenietdoen van deze wereld (deze leegte)
is de waarnemer in staat een onmiddellijk-lijfelijk-
kontakt met de beweging te onderhouden.
(Als ware er geen brug.)
